Als ik met nabestaanden een afscheidsdienst voorbereid, wil ik graag weten welke mensen erbij zullen zijn. Niet met naam en toenaam, maar wel globaal. Wie waren er belangrijk voor de overledene, heeft hij broers of zussen, zijn er collega’s of buren uitgenodigd?
Maar behalve naar de naasten van de overledene vraag ik ook naar zijn overleden dierbaren. Wie heeft hij in zijn leven moeten missen? Welke eerdere verlieservaringen hebben de familie geraakt? Welke namen zullen tijdens het afscheid door hun hoofd schieten?
Ik vind het belangrijk om dat te weten. Want zo’n eerder verlies kan enorme impact hebben, op het leven van degene van wie we afscheid nemen én op de gevoelens en gedachten van de aanwezigen bij de uitvaart.
Recent begeleidde ik de uitvaartplechtigheden van twee echtgenoten. In de afgelopen jaren verloren zij een kind en een kleinkind. Dit immense verdriet was natuurlijk aanwezig bij de familie. Elke dag en in deze dagen nóg meer. Ik wil het benoemen, hun namen noemen, ruimte scheppen voor het gemis. Niet alleen het verdriet om hun (groot)ouders mag er op de dag van de uitvaart voluit zijn, ook de tranen om de anderen die zij zo intens missen. De familie stak kaarsen voor hen aan en we noemden hun namen in het levensverhaal en in het gebed.
En dan zijn er ook nog heel veel mensen in de dienst met hun eigen verlies en verdriet. Áls we bidden, bid ik daarom altijd voor wie vandaag herinnerd wordt aan ander verdriet, voor wie de naam van een geliefde meedraagt in zijn of haar hart. Want hoewel dit een afscheid is van déze vrouw of déze man, kun je een afscheid nooit los zien van alle andere keren dat we afscheid hebben moeten nemen van een geliefde medemens. En ik denk dat gezien worden, mét je verlies en je verdriet, troostend en helpend kan zijn. Dat zie ik als mijn rol: met aandacht en liefde kijken, zodat er een ruimte ontstaat waarin alles er mag zijn, waarin de aanwezigen er mogen zijn met alles wat in hen is.