Laatst mocht ik het afscheid begeleiden van een echtgenoot, vader en opa. Zijn kleinkinderen zaten in verschillende leeftijdsfases: de jongsten waren drie tot zes jaar oud, de oudsten waren tieners van veertien en zestien jaar. Toen ik met zijn vrouw en zonen het afscheid voorbereidde, vroeg ik me hardop af hoe we de kleinkinderen erbij konden betrekken. Ik opperde een paar ideeën, één ervan sprak hen aan: we zouden een prentenboek voorlezen voor de kleinsten en voor alle grote mensen. Ik had een paar mooie prentenboeken in de auto gelegd en liet deze bij hen achter, zodat ze rustig konden kijken of één van deze hen en hun kinderen aansprak. Ze kozen het prachtige “Een boom vol herinneringen” van Britta Teckentrup en terwijl ik het voorlas, lieten we de prenten zien op de muur. Het was wonderlijk: de jongste kinderen die het eerste kwartier speelden en veel van zich lieten horen, zaten nu opeens muisstil te luisteren. Ik weet niet of ze alles van het boek begrepen, maar ik denk dat ze aanvoelden dat er aandacht was voor hen. En de prenten zijn bovendien adembenemend mooi.
Tijdens de voorbereiding zei ik tegen de oudste zoon: “En jouw jongens?” Hun vader wist het niet. Zijn pubers wilden niet iets doen tijdens het afscheid, vooral niet in de schijnwerpers staan. “Houden ze van muziek?” vroeg ik. Ja zeker, maar dat is niet per se de stijl van opa of van ons, zei hij. “Maar zouden we hen toch kunnen vragen om een nummer uit te kiezen voor dit afscheid? Een nummer dat voor hen bij opa of bij deze dag past?” Oma was meteen om: van haar mochten haar grote kleinzonen alles kiezen. Vader twijfelde nog even: waar zullen ze dan mee aankomen? Al pratend over hun muzieksmaak en hun karakter kreeg ook vader er steeds meer vertrouwen in. Een paar dagen later kreeg ik hun keuze binnen: Treur Niet van Diggy Dex. Een prachtig nummer en nog belangrijker dan dat: de kleinzonen werden gezien, betrokken, serieus genomen. Tijdens dit nummer keken we naar foto’s van opa met zijn kleinkinderen. De tieners hielden het niet droog. Ze hadden een fantastische opa gehad en waren intens verdrietig om zijn dood. Diggy Dex gaf hen – ondanks de titel van dit nummer – een kans om hun tranen de vrije loop te laten.
Ik weet op voorhand nooit hoe een afscheidsdienst eruit gaat zien. We maken ‘m samen met elkaar. Kleinkinderen zijn lang niet altijd aanwezig bij deze voorbereiding. Toch wil ik ook hen erbij betrekken, laten meedenken en meedoen. Ik geniet ervan als iedereen zijn eigen inbreng heeft en als familieleden elkaar (soms gaandeweg en stap voor stap) ruimte geven voor eigen keuzes.